Η εφηβεία είναι μια περίοδος έντονης αναζήτησης ταυτότητας, πειραματισμού και διαμόρφωσης συμπεριφορών που μπορεί να επηρεάσουν την πορεία ενός νέου ανθρώπου. Όταν σε αυτή την περίοδο συνυπάρχουν νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) ή Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) ο κίνδυνος εθισμού και παραβατικής συμπεριφοράς αυξάνεται. Οι γονείς συχνά βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που δεν κατανοούν πλήρως, νιώθοντας αβοήθητοι μπροστά στις προκλήσεις της καθημερινότητας.
Στον Οσελότο δεν στιγματίζουμε , αλλά αγκαλιάζουμε την πολυπλοκότητα αυτών των παιδιών με στόχο να δημιουργήσουμε έναν δρόμο πρόληψης και παρέμβασης με αργαλειό τον αθλητισμό ως επιτακτική ανάγκη.
Η Σχέση Εθισμού και Παραβατικότητας
Οι νέοι με νευροαναπτυξιακές διαταραχές αντιμετωπίζουν συχνά:
✅ Έντονη παρορμητικότητα
✅ Έντονη ανάγκη για γρήγορη ανταμοιβή
✅ Χαμηλή ανοχή στη ματαίωση
✅ Κοινωνικές δυσκολίες και συναισθηματική απομόνωση
Αυτά τα στοιχεία τους καθιστούν πιο ευάλωτους σε εθιστικές συμπεριφορές, είτε αυτές αφορούν ουσίες, τεχνολογία (gaming, social media) ή ακόμα και την ίδια την παραβατική δράση, που μπορεί να προσφέρει ένταση, αποδοχή και αίσθηση υπεροχής.
Όταν ένας έφηβος με τέτοιες τάσεις βρίσκει καταφύγιο σε συμμορίες, ριψοκίνδυνες δραστηριότητες ή εθιστικές συνήθειες, δεν το κάνει από «κακή προαίρεση». Το κάνει γιατί έτσι καλύπτει μια ανάγκη που δεν έχει βρει υγιή διέξοδο.
Ο Αθλητισμός ως Θεραπευτική Παρέμβαση
Οι γονείς, αντί να εστιάζουν στο “μην κάνεις αυτό”, χρειάζεται να δώσουν στα παιδιά τους κάτι να κάνουν αντ’ αυτού. Ο αθλητισμός δεν είναι απλά μια δραστηριότητα είναι ένα ισχυρό εργαλείο παρέμβασης που μπορεί να αποτρέψει ή να αναστρέψει την πορεία προς
τον εθισμό και την παραβατικότητα.
Πώς ο αθλητισμός βοηθά ένα παιδί με προδιάθεση στον εθισμό;
✅ Ρυθμίζει τη νευροχημεία του εγκεφάλου
Η έντονη σωματική άσκηση απελευθερώνει ντοπαμίνη, σεροτονίνη και ενδορφίνες ,τις ίδιες ουσίες που πυροδοτούνται από εθιστικές συμπεριφορές. Ένα παιδί με ΔΕΠΥ ή αυξημένη ανάγκη για διέγερση μπορεί να βρει την “ευφορία” που αναζητά μέσα στην άσκηση, αντί σε
ουσίες ή επικίνδυνες καταστάσεις.
✅ Μειώνει την παρορμητικότητα και αυξάνει την αυτοπειθαρχία
Ο αθλητισμός απαιτεί συγκέντρωση, αυτορρύθμιση και έλεγχο της συμπεριφοράς, δεξιότητες που είναι ελλιπείς σε αυτά τα παιδιά. Με την πάροδο του χρόνου, η πειθαρχία που καλλιεργείται μέσα από τη συνεχή προσπάθεια μεταφέρεται και σε άλλες πτυχές της
ζωής τους.
✅ Προσφέρει κοινωνική αποδοχή χωρίς επικίνδυνα μονοπάτια
Ένα από τα βασικά κίνητρα πίσω από την παραβατικότητα είναι η ανάγκη για αποδοχή και αναγνώριση. Όταν ένας έφηβος ενταχθεί σε μια ομάδα αθλητισμού, βρίσκει αυτή την αποδοχή χωρίς να χρειάζεται να ρισκάρει την ασφάλειά του.
✅ Δίνει σκοπό και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης
Η επιτυχία σε έναν αθλητικό στόχο, ακόμα και μικρής κλίμακας, βοηθά το παιδί να αισθανθεί ικανό, δυνατό και περήφανο. Αυτό μειώνει την ανάγκη του να αποδείξει την αξία του μέσω παραβατικών συμπεριφορών.
✅ Δημιουργεί ένα δομημένο περιβάλλον με όρια
Οι νέοι που τείνουν προς τον εθισμό και την παραβατικότητα δυσκολεύονται να βάλουν όρια στη συμπεριφορά τους. Ένα σωστό αθλητικό πρόγραμμα τους διδάσκει με φυσικό τρόπο ότι κάθε πράξη έχει συνέπειες, ότι οι κανόνες υπάρχουν για να εξυπηρετούν έναν σκοπό και ότι
η αφοσίωση φέρνει αποτελέσματα.
Ο Προπονητής ως Πρότυπο και Καθοδηγητής για Παιδιά με Τάση στον Εθισμό και την Παραβατικότητα
Για πολλά παιδιά που παλεύουν με την παρορμητικότητα, τη δυσκολία προσαρμογής και την ανάγκη για αποδοχή, ο προπονητής δεν είναι απλώς ένας δάσκαλος τεχνικών δεξιοτήτων. Είναι το πρότυπο, ο καθοδηγητής, ο μέντορας που γεμίζει τα κενά που συχνά αφήνει η
κοινωνία ή η οικογένεια.
Τα παιδιά με τάση στον εθισμό και την παραβατικότητα αναζητούν δομές, κανόνες και έναν ισχυρό ενήλικα που να μπορεί να τα εμπνεύσει, να τα καθοδηγήσει και να τα κρατήσει σε μια πορεία με νόημα. Ο σωστός προπονητής δεν λειτουργεί με αυταρχισμό, αλλά με ενσυναίσθηση, συνέπεια και καθαρά όρια – στοιχεία που αυτά τα παιδιά έχουν ανάγκη περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Τι τους δίνει ο προπονητής;
- Ένα ασφαλές περιβάλλον όπου νιώθουν αποδεκτά, χωρίς κριτική
- Καθαρούς κανόνες και συνέπειες, χωρίς να απειλούνται με απόρριψη
- Αξίες όπως η προσπάθεια, η επιμονή και ο σεβασμός
- Ένα μοντέλο ενήλικα που πιστεύει σε αυτά, ακόμα κι όταν τα ίδια δεν πιστεύουν στον
εαυτό τους - Ένα αίσθημα σκοπού, που λειτουργεί ως αντίβαρο στην αυτοκαταστροφική συμπεριφορα.
Σε έναν κόσμο όπου αυτά τα παιδιά συχνά νιώθουν ότι δεν χωρούν πουθενά, ο προπονητής μπορεί να είναι ο άνθρωπος που θα τα κρατήσει στο σωστό μονοπάτι – όχι μέσα από την επιβολή, αλλά μέσα από την έμπνευση. Και αυτή η σχέση μπορεί να
αλλάξει τη ζωή τους.
Η ευθύνη των γονέων δεν είναι να “διορθώσουν” το παιδί τους, αλλά να του προσφέρουν τα σωστά εργαλεία για να χτίσει μια υγιή και ισορροπημένη ζωή. Και ο αθλητισμός δεν είναι απλώς μια επιλογή – είναι επιτακτική ανάγκη.
Γιώργος Λουφέκης
Founder/Head coach L-crew
BSc Αθλητικές Επιστήμες
cMSc Βελτιστοποίηση αθλητικής απόδοσης
cMSc Συνθετική Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπεία
C.C.E. Sports psychology ΕΚΠΑ
